Kış soğuğunu takiben havaların ısınması yaz güneşinden faydalanma fırsatını da beraberinde getirdi. Her ne kadar yaz aylarının sıcağı cazip görünse de özellikle baba adayları için bir o kadar da dikkatli olmayı gerektirir. Testisler sıcak havayı sevmez, hatta soğuk olması daha efektif çalışmalarını sağlar. O halde testisleri sıcaktan korumak için ne yapmalıyız?
Skrotal kese içerisinde testisler normal vücut ısısından 3-4 derece daha düşük bir çevrede bulunur. Ancak böyle bir ortamda sperm üretimi sağlıklı biçimde yürür. Isının birkaç derece bile yükselmesi sperm üretiminin bozulması için yeter. Çoğu araştırma, sıcak ortamda kalınmasının sperm kalitesini ciddi anlamda bozduğunu göstermiştir. Yüksek ısı spermlerin içinde yüzdüğü sıvıda zararlı metabolitlerin birikmesi neticesi DNA hasarlarına yol açarak kısırlık için bir risk oluşturur. Gerçekten de yaz aylarında sperm yoğunluğunun daha düştüğünü görüyoruz. Tabii ki bunda çok sayıda eşlik eden başka faktörler de söz konusu olmakta ama sıcağın etkisi de bilinen bir gerçek.
İtalya’da yapılan geniş kapsamlı bir araştırma, yaz mevsiminde sperm sayı ve hareketinin düştüğünü, gün ışığına maruz kalma süresi uzadıkça bu düşüşün daha belirgin hale geldiği gösterildi. Araştırıcılar bunu ısı artımına bağlı testiküler fonksiyonlardaki bozulmaya bağlamakta. Gün ışığı ve karanlık arasında hormonal mekanizmaya bağlı hassas bir denge bulunmakta, vücudun biyolojik saati de bu dengeyle uyumlu işlediği için sadece havanın sıcak olması değil günlerin uzamasının da sperm sağlığını etkilediği bilinmeli.
İnsan vücudu sıcak ortamlarda testisleri serinde tutmak için özel mekanizmalar geliştirmiştir. Bu sayede her bir derecelik ısı artımında testisler bunun sadece onda birini hisseder. Ancak aşırı sıcaklarda bu mekanizmanın koruyucu etkisi de ortadan kalkmakta. O nedenle bizim de ilave tedbirler almamız sperm sağlığı bakımından çok önemlidir.
Bu anlamda sıcak banyo, havuz ve saunalar testisleri yüksek ısıya maruz bırakarak sperm kalitesini olumsuz etkileyen başlıca kaynaklardır. Normal vücut ısımızın ortalama 37 derece olduğu düşünülürse, ideal su ısısının 33-34 dereceyi geçmemesi gerekir. Oysa sıcak banyo ve saunaların sıcaklığı 80 dereceyi bulabilmekte. O nedenle sperm sağlığı bakımından bu tür aktivitelere uzun süre maruz kalmaktan kaçınmakta fayda var.
Bir diğer konu ise dizüstü bilgisayar kullanımıyla ilgili. Tatil ortamında rahatlığı nedeniyle kucakta bilgisayar kullanımı daha sık tercih edilmekte. Bu şekilde kullanıldığında bilgisayarın ısısı farkında olmadan testisleri de etkilemekte. Yine bilimsel çalışmalar dizüstü kullanıldıklarında bilgisayarların sperm kalitesini olumsuz yönde etkileyebileceğine dikkat çekmekte. Bu durumda cihazın masa üstüne alınması ya da araya yastık gibi bir bariyer yerleştirilmesi yeterli bir koruyuculuk sağlayacaktır.
Dikkat edilmesi gereken bir başka husus da giysiler. Sıcakta skrotum kesesi gevşer ve testisler daha sarkık pozisyona geçer. Biz de buna yardımcı olmak için mümkün olduğunca bol iç çamaşırları tercih etmeliyiz. Dar çamaşır kullananlarda sperm değerlerinin %25 düşük olduğu gösterilmiştir. Benzer şekilde pantolon tercihinde de testisleri sıkmayacak ölçülerin tercih edilmesi önerilir. Pamuklu ya da keten kumaşlar daha sağlıklı görülmekte. Doğrudan güneşe maruz kalacak şekilde açık havada ya da fırın gibi yüksek sıcaklıkta kapalı mekânlarda çalışılıyorsa mümkün olduğunca gölgede kalmaya, ortamı soğutacak önlemlerin alınmış olmasına dikkat edilmeli.
Beslenme alışkanlıklarının da sperm sağlığı üzerine önemli etkileri olduğu bilinmekte. Aşırı çay, kahve, alkol tüketiminden kaçınmalı, sebze meyve ağırlıklı beslenmeye, yeterli sıvı alımına özen gösterilmelidir. Sigara alışkanlığının mevsimle ilgisi olmaksızın zararlı etkileri artık kanıtlanmış durumda. Bu alışkanlığın terk edilmesi çok önemlidir.
Netice olarak, çocuk yapmaya niyetlenen çiftlerin günlük alışkanlıklarını yaz mevsiminin özelliğine uygun olarak ayarlamaları üreme sağlıkları bakımından uygun olacaktır.
Bu yazı https://www.hurriyet.com.tr/aile/ sayfasında yayınlandı.
Resim: https://openclipart.org/
