Testisler sadece sperm üretmeye ve çocuk yapmaya yaramaz aynı zamanda salgıladıkları testosteron hormonuyla da erkeklik fonksiyonlarının idamesini sağlar. Bu nedenle bir zarar görmemesi için dikkat etmemiz çok önemlidir. Oysa günlük aktivitelerimiz sırasında testisleri yaralayabilecek çok sayıda travma riskiyle karşı karşıya kalabiliyoruz. Bunlar arasında maç sırasında top çarpması, tekme gelmesi, düşmeler, araba kazaları, iş yeri kazaları başta gelen nedenlerdir. Daha nadir görülse de silah ya da kesici alet yaralamaları oldukça ciddi hasar yaratabilir.
Testisler skrotum dediğimiz bir kese içerisinde, vücudun dışında yerleşmişlerdir. Bu nedenle de dışarıdan gelecek darbelerden kolay etkilenir. Ancak aynı zamanda testislerin etrafı yumuşak bir dokuyla çevrelenmiş olup, kasığa doğru uzanan bir kordonun ucuna asılı vaziyette bulunur. Dolayısıyla bir darbe geldiğinde rahatlıkla hareket ederek kendini koruyabilir. Testislerin bu derece mobil olmaları, çoğu travmanın fazla bir zarar vermeden geçiştirilmesine fırsat verir. O nedenle hafif çarpmalarda fazla endişe etmeye gerek yok. Ama gelişecek olan belirtilerin takip edilmesi ve durum kötüleşiyorsa derhal bir sağlık kuruluşuna gidilmesi çok önemli.
Testis bir darbe aldığında başlangıçta şiddetli ağrı, bulantı hissi olur. Şayet cilt üzerinden bir şişlik ya da renk değişikliği fark edilmiyorsa sırtüstü uzanarak hareket etmeden beklemek, testisi yukarı doğru destekleyecek sıkı bir külot giymek, üzerine buz paketi uygulamak, ağrı kesici almak yeterli olur. Bundan fayda görülüyorsa birkaç gün fiziksel aktivitelerden kaçınarak durumunuzu dikkatle takip ederseniz bir zarar görmeden travmayı atlatmış olursunuz.
Ancak ilk bir saat içinde ağrı hafiflemiyor, aksine artıyor, hatta şişlik başlamış veya cilt üzerinde morarma ortaya çıkmışsa bu önemli olabilir, en kısa zamanda doktor muayenesi gerekir. Çünkü testisi çevreleyen tunika albuginea adını verdiğimiz kapsülü yırtılmış olabilir. Bu durumda zedelenen damarlardan sızan kan testisin çevresine doluyor demektir. Müdahale edilmezse durum daha da kötüye gidebilir. Duruma göre ameliyatla testisler kontrol edilir ve zedelenen dokular onarılır. Bazen testisin bir parçasını hatta tamamını çıkarmak bile zorunlu olabilir. Ancak bu endişe ettirmesin, çünkü diğer testis sağlamsa tek testisin olmaması ne üreme sağlığı bakımından ne de testosteronu azaltarak erkeklik fonksiyonlarında bir sorun yaratmaz. Testis travmalarından sonra testis ya da epididim bezinde iltihaplanmaya bağlı ciltte kızarma, ödem, ateş yükselmesi de gelişebilir. Bu durumda uygun antibiyotiklerle birlikte enfeksiyona yönelik tedavi başlanmalıdır.
Skrotum kesesinin de parçalandığı, açık yaraların geliştiği travmalar haliyle acil müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Hiç vakit kaybedilmeden hastaneye gidilmesi gerekir.
Testis üzerine gelen darbelerin bir diğer sonucu ise testisin tutunduğu kordonun kendi etrafında dönmesi sonucu gelişen torsiyondur. Şayet 4-6 saat içerisinde düzeltilmezse, kan dolaşımının kesilmesi sonucu beslenemeyen testisin kaybedilmesi söz konusu olabilir. Bazen çarpma o kadar şiddetli olur ki, testis kasığa doğru geri kaçar. Hatta yer değiştirdiği, ters döndüğü bile görülmüştür. Bunların hepsi acil müdahale gerektiren durumlardır.
Her ne olursa olsun, testis şiddetli bir travmaya maruz kaldığında ilk fırsatta bir doktora görünmekte fayda var. Bu sırada ön muayene ile olayın şiddeti hakkında genel bir fikir edinilebilir. Gerekiyorsa ultrason veya ileri görüntüleme yöntemleri kullanılarak daha detaylı bilgi edinilir. Ne kadar erken davranılırsa testisin eski sağlığına kavuşması da o kadar kolay olur.
Böylesi vahim durumlarla karşılaşmamak için en iyisi testise gelebilecek olası travmalardan korunmaya yönelik önceden tedbir alınmasıdır. Maç öncesinde ya da sportif faaliyetlerde testisleri koruyacak şekilde sıkı iç çamaşır giyilebilir veya plastik koruyucu kullanılabilir. Arabada emniyet kemeri takmaya, şayet iş makinesi ile çalışıyorsa ona göre bir önlem almaya da özen gösterilmeli. Kısacası, attığınız her adıma dikkat edin….
Bu yazı https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/ sayfasında yayınlandı
Resim: https://openclipart.org/
