Çiftlerin yaklaşık %15’inde, istemelerine rağmen bir şekilde çocuk olmaması söz konusudur. Bunların yarısında sorun erkekte de bulunur. Hiç kuşkusuz çok sayıda faktör burada etkili olabilir. Bunlar arasında spor ve egzersizler de erkekte üreme fonksiyonları üzerinde olumlu ya da olumsuz yönleriyle yer almakta.
Avrupa Üroloji Derneği EAU, sportif faaliyetlerin spermler üzerindeki etkilerini ve alınacak önlemler konusunda önerilerini içeren bir rehber yayınladı. Buna göre aşırı olmamak kaydıyla egzersizlerin seminal sıvıda inflamasyon markırlarını azalttığı ve neticede sperm değerlerini düzelterek gebelik oranlarını artırdığı görülmekte. Özellikle obez erkeklerde düzenli egzersiz yapılmasının, sperm sayı, hareket ve morfolojisinde anlamlı derecede olumlu etkiye sahip olduğu önerilmiştir. Zaten aşırı kilonun serum testosteron dengesini değiştirerek sperm üretimini bozduğu önceden beri bilinmekte.
Diğer yandan, bazı sportif faaliyetler kısırlık yönünden risk taşıyabilir. Bisikletin penil ereksiyonu zayıtlattığı ve infertiliteye neden olabileceği gösterilmiştir. Ancak burada bahsedilen, düzenli şekilde uzun süreli ve yoğun bisiklet kullanan sporcular için geçerli. Çünkü bu sırada testislerin içinde bulunduğu skrotum kesesinin ısısındaki yükselme, sperm üretimini ve hareketini bozabilecektir. Ayrıca pedal çevirme sırasında testisler üzerine sürekli travma olması da buna katkıda bulunabilir.
Koşu da ancak çok uzun süreli olursa testis sağlığını olumsuz etkileyebilir. 1 yıldan fazla maraton yapan sporcular üzerinde bir çalışma sperm değerlerinde bozulma olduğunu bildirmiştir. Profesyonel triatlon sporcuları için de benzer sonuçlar gösterilmiştir. Burada söz konusu olan günlük hafif koşular, yürüyüş ya da yüzme faaliyetleri değildir. Hafif ve bir program dahilinde yapılan bedensel aktiviteler tam aksine vücut yağ kitlesini dengeleyerek ve hormon salgılanmasını düzenleyerek erkeğin üreme potansiyeline katkıda bulunabilir.
Halter gibi karın içi basıncını artıracak sportif faaliyetler de özellikle varikoseli bulunan erkekler için risk oluşturmakta. Varikosel, testisten kirli kanı taşıyan damarlardaki genişleme neticesinde artan geri akıma bağlı olarak sperm üretimini bozar. Ikınma ile geri akım fazlalaşınca bu etkisi de artıracaktır. Bunun dışında ağırlık kaldırılmasının testis fonksiyonları üzerine olumsuz bir etkisi olmayacağı da bilinmelidir.
Spor yapanlarda bir diğer eşlik eden risk ise beraberinde kullanılan anabolikler ve androjen içerikli ürünlerdir. Anabolik steroidler beyinden salgılanan gonadotropinler olarak bilinen seks hormonlarında azalma yaparak sperm üretimini bozabilir. Hatta bunlar kesilse bile uzun bir süre etkileri devam edebilir. Nadir de olsa kalıcı hasar bıraktıkları da bildirilmiştir. Ayrıca, sportif faaliyetler sonrasında alınan sauna ve sıcak banyolar da skrotal ısı artımı yaparak testis fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.
Netice olarak; düzenli, hafif egzersizler sperm kalitesini etkilemeyebilir hatta obezlerde olduğu gibi olumlu tesirleri de vardır. Uzun süreli ve yoğun bisiklet kullanımı, ağırlık kaldırılması, maraton koşuları ya da triatlon aktivitelerinin kontrollü biçimde yapılması, testis fonksiyonlarının yakın takip edilmesi önerilir. Anabolik ve testosteron etkili androjenik ürünlerin kullanımından kaçınılmalı, kullanılmışsa buna yönelik tedbirlerin alınması uygun olur.
Bu yazı https://www.milliyet.com.tr/ sayfasında yayınlandı.
Resim: https://openclipart.org/
