Birçok konuda olduğu gibi kısırlık için de toplumumuzda değişik inanışlar süre gelmiştir. Bazıları faydalı gibi görülse de bilimsel temeli olmayan duyuma dayalı çoğu uygulamalar aksine zarar da verebilir. İşte doğru olduğu sanılan yanlışlardan bazıları:
Yanlış 1. Sigara erkekte kısırlık yapmaz: Hayır, bilimsel çalışmalar sigara bağımlılığının sperm kalitesini ciddi anlamda bozduğunu göstermiştir. Özellikle sperm DNA hasarları ile sigara alışkanlığı arasında kuvvetli bir ilişki bulunur. Sigara alışkanlığındaki sürenin uzaması ile sperm sağlığı üzerindeki riski de artmakta. Ancak bu bakımdan erkek daha şanslı çünkü sigarayı bırakmakla 3 ay içerisinde sperm kalitesinde düzelme başlayabilir.
Yanlış 2. Erkeğin yaşlanması kısırlık yapmaz: Hayır, erkeğin yaşı ilerledikçe sperm kalitesi de bozulur. Evet, erkekte her yaşta sperm üretimi devam eder ve kadınlarda olduğu gibi belli bir yaştan sonra kesilmez ama yumurtayı dölleme ve gebeliği sürdürebilme başarısı azalır. 45 yaş üzeri baba adaylarının eşlerini gebe bırakma süresi 5 kat uzamakta, gebelik kayıpları ve düşük riski de artmakta. Bunda yıllar içerisinde oksidatif strese bağlı birikimlerin sperm DNA’sında yaptığı değişiklikler önemli faktördür.
Yanlış 3. Sıkı iç çamaşır testisler için daha sağlıklıdır: Hayır, bu her zaman doğru değil. Çünkü testisler ne kadar serin ortamda kalırsa sperm üretimleri de o kadar sağlıklı olur. O nedenle de normalde skrotum kesesi içerisinde testisler vücut ısısından 2-4 derece daha serin bir ortamda tutulur. Sıkı ve kalın giysiler testislerde hem sıcaklığı artırarak hem de kan dolaşımını bozarak spermin kalitesini etkileyebilir. Testisler için daha çok pamuklu ve bol giysiler önerilir.
Yanlış 4. Çok testosteron almakla sperm sayısı daha fazlalaşır: Hayır, fazla testosteron beyinden salgılanan LH hormonun baskılayarak tam aksine testislerde küçülme ve sperm üretiminde bozulma, neticede de kalıcı azoospermiye yol açabilir. O nedenle de kısırlık nedeniyle testosteron tedavisi yapılacaksa, doğrudan testosteron ilaçları verilmez, testisleri uyararak testosteron salgısını artıracaklar tercih edilir. Böylelikle hem testislerin küçülmesi önlenir hem de testis içinde yeterli düzeyde testosteron hormonu birikmesi sağlanmış olunur.
Yanlış 5. Fazla kilo erkeğin üremesini engellemez: Hayır, vücutta biriken yağlar kanda testosteron hormonunu düşürüp östrojeni artırarak sperm üretimini bozabilir. Çalışmalar, obez erkeklerin %11’inde sperm sayısında düşme, %39’unda ise azoospermi gelişebileceğine dikkat çekmekte. Bunda, obeziteye neden olan yanlış beslenme alışkanlıklarının da ayrıca katkısı olur. Üreme sağlığı için ideal kiloda olmak bu bakımdan önem taşır.
Yanlış 6. Erkeğin baba olma şansını belirlemede sperm kalitesi tek başına yeterlidir: Hayır, erkekte üreme sağlığı genel vücut sağlığı ile yakından ilişkilidir. Kronik hastalıklar, hormonal bozukluklar, sigara ve alkol alışkanlığı, kullanılan ilaçlar ya da obezite, diyabet gibi metabolik bozukluklar da değişik yönleriyle erkeğin üreme kapasitesini azaltabilir.
Yanlış 7. Kısırlık sadece çocuk olmaması demektir, başka bir önemi yoktur: Hayır, sperm değerlerindeki bozukluklar vücudun başka sistemlerine ait bir bozukluğun işareti de olabilir. Örneğin kısırlık nedeniyle tetkik edilen erkeklerin bir kısmında tesadüfen testis tümörü bulabiliyoruz. Ya da beyinde hipofiz bezinden kaynaklanan bir tümör de hormon salgısındaki bozukluk nedeniyle sperm üretiminde bozulmaya ve neticede kısırlığa neden olmuş olabilir. Bunlar gibi çok sayıda hastalık bazen kısırlık muayenesi sırasında ortaya çıkabilir.
Yanlış 8. Erkekte kısırlık az görülür: Gebelik kadın vücudunda geliştiği için çocuk olmaması durumunda akla ilk kadın faktörü gelir. Dolayısıyla muayene için de öncelikle jinekoloji uzmanlarına başvurulmakta. Oysa kısırlık nedeniyle tetkik edilen çiftlerin yarısında erkekte bir sorun ortaya çıkmakta. Hatta bu çiftlerin büyük kısmında erkeğin sperm değerleri bozuk bulunur. Doğrusu, her iki eşin de birlikte incelemeye alınması ve tedaviye iştirak etmeleridir.
Netice olarak, erkekte üreme sağlığını sürdürmek için öncelikle sağlıklı beslenme, ideal kilo, rastgele ilaç kullanılmaması, sigara ve alkol alışkanlığının terkedilmesi, stresin azaltılması, ağır metaller ve tarım ilaçları gibi kimyasallardan uzak durulması, testislerde ısıyı artıracak sıcak banyo ve giysilerden kaçınılması, kararında egzersiz yapılması önemlidir.
Resim: Resim: https://openclipart.org/
Bu yazı https://www.hurriyet.com.tr/aile/yazarlar/ sayfasında yayınlandı
