Bir grup azoospermili hasta üzerinde yaptığımız çalışmalar, neden ejakulatta sperm çıkmadığı konusunda çok önemli bilgiler verdi. Azoospermi, sperm tahlillerinde canlı ya a ölü hiç sperm hücresi çıkmamasıdır. Böyle olgularda 3 neden olabilir:
- Hormon eksikliği
- Kanallarda tıkanıklık
- Tıkanıklık olamayan yani nonobstrüktif azoospermi dediğimiz, testislerde sperm üretiminin bozulduğu olgular.
İlk ikisi tedavi edilirse, mende de sperm çıkabilir. Ama asıl önemli olanı üçüncü şıktır, yani testislerde sperm üretiminin bozulması.
Son yaptığımız araştırmalar, bir diğer hasta grubu daha olabileceğini ortaya koydu. Yani testiste sperm üretimi olur ama bunların dışarı atılması bozulmuştur. Normalde sperm testislerde çok ince tubüller içerisinde, bu tubüllerin duvarını döşeyen hücreler içerisinde yapılır. Sertoli hücreleri dediğimiz bu hücreler, spermler için besin kaynağı sağlarlar. Spermler de bu hücrelerin içerisine gömülü olarak gelişir ve sonuçta bu hücrelerden koparak, tüpçüklerin lümenine atılırlar. Buradan da daha geniş kanallar vasıtasıyla menide çıkarlar.
İşte, Syst Biol Reprod Med dergisinde Mayıs ayında yayınlanan bizim araştırmamız bazen spermlerin, kendilerini besleyen bu hücrelerden kopamadıklarını, bu nedenle de dışarı atılamadıklarını ortaya koydu. Çünkü bunlarda ADAMTS adlı bir protein eksikliği söz konusuydu. Gerçekten de, bir kısım azoospermili erkekte bu proteini 2 kat azalmış olarak bulduk (1).
ADAMTS proteini, spermlerin Sertoli hücrelerinden koparak serbestleşmelerini ve dışarı atılmalarını sağlar. Eğer eksik olursa, sperm hücreleri kopamaz ve dışarı atılamaz. O zaman sperm tahlillerinde de azoospermi görülür. Hatta TESE ile de böyle hücreler bulunamayabilir. İşte, şayet ADAMTS proteini eksikliği varsa TESE yapılırken dokular daha uzun süre ve daha etkili teknikler kullanılarak ayrıştırılmaya, spermlerin daha güçlü biçimde koparılarak serbestleştirilmesine çalışılmalıdır.
Henüz bu enzimi rutin klinik uygulamalarda ölçemiyoruz. Ama çalışmalar ilerledikçe belki bunu ölçebilecek ve TESE’den fayda görecek hastaları önceden anlayabileceğiz. Bu gerçekleşene kadar TESE ile alınan dokuların çok dikkatli ve titiz biçimde ayrıştırılmasını öneriyoruz. Çünkü dokuların hazırlanması ne kadar dikkatli yapılırsa, sperm bulma şansının da o derece yüksek olacağı, başka çalışmalarda gösterilmiştir (2).
