Çocuk sahibi olmanın en ideal şekli hiç kuşkusuz, doğal yolla olanıdır. Her çift doğal yolla çocuk sahibi olabilmek için evlenir. Bir süre beklenilir. Süre geçtikçe çevresel beklentilerin de baskısıyla bir kuşku başlar ve nihayetinde tedavi arayışına geçilir. Tabii ki her evlenenin ertesi gün doktora başvurup fertilite durumlarını sorgulaması beklenmez. İyi de, doktora gitmek için ne kadar beklemeli? Üç ay, beş ay ya da bir yıl mı? Yoksa boşuna mı bekliyoruz! Komşumuz evlendikten ancak 3 yıl sonra çocuk sahibi olabildi, ben de mi bu kadar bekleyeceğim? İşte, bu kuşkuları ortadan kaldırmak için bilimsel kaynaklar belli bir takip planı belirlemiştir. En sağlıklı olanı, bu öneriler doğrultusunda hareket etmektir.
Öncelikle şunu bilmeli: Hiç sorunu olmayan çiftlerde bile her ay doğal yolla çocuk olma şansı ortalama %20’dir; yani her 10 kadından ancak 2’si gebe kalabilmekte. Bu normaldir. İnsan biyolojisi böyledir. Zaten bu nedenle doğal yolla çocuk olması için biraz beklemek gerekir. Ama ne kadar beklemeli?
Sabırla bekleyen çiftlerin %85’i, çocuk sahibi olmaya niyetlendikten sonraki ilk bir yıl içerisinde bu arzularına kavuşur. Geri kalanları için 2 olasılık vardır; ya şansları daha ileriki yıllarda kendilerine gülecek ya da gerçekten tedavi edilmedikleri takdirde hiç çocuk sahibi olamayacakları ciddi bir sorunları vardır.
Bu durumda ilk 1 yıl endişe etmeden beklemek gerekiyor. Ancak bazı durumlar vardır ki, beklemekle bir sonuç alınamaz. Eğer öyle ise, hemen tedaviye geçilmelidir. İşte bu durumlar şunlardır:
- Kadının yaşı 35’in üzerinde ise, 1 yıl beklenmez, 6 ay sonra tetkiklere başlanmalıdır. 40’ın üzerinde ise, hiç beklemeksizin harekete geçilmelidir.
- Kadın daha önce genital sisteme ait ciddi bir rahatsızlık geçirmişse de beklenmez. Örneğin şiddetli ağrılı enfeksiyonlar ya da sorunlu bir gebelik öyküsü gibi.
- Adet düzensizlikleri ya da hiç adet görülmemesi.
- Spermde ciddi yapısal ya da fonksiyonel bir kusur bulunması
- Radyoterapi veya kemoterapi öyküsü olması.
- Geçirilmiş testis iltihapları, meninin çok az çıkması ya da hiç çıkmaması.
- Testislerin yerinde olmaması.
- Her iki cinste de gözle görülür bir genital anomali olması.
Eğer bunlardan biri varsa, hiç vakit kaybetmeden konuyla ilgili bir hekime müracaat ederek tetkiklere başlamalı ve tetkik sonucuna göre de tedaviye geçilmelidir. Şayet bunlar yoksa 1 yıl beklenebilir. Ancak bu süre içerisinde spermin kalitesini artıracak bazı tedbirlerin alınması da gebelik olasılığını artıracaktır. Erkek yönünden bu anlamda araştırılması gereken hususlar şunlardır:
- Testislerde gelişimsel bir anomali olup olmadığı, kanallarda tıkanıklık, varikosel ve cinsel sorunlar
- Sperm sayı, hareket ve morfolojisi
- Sperm kirliliği
- Erken sperm yaşlanması
- Sperm DNA hasarları
- Sperm genetik kusurları
- Enfeksiyon
Eğer bu faktörler erken tanınır ve gerekli önlemler alınırsa, zaman kaybedilmeksizin neticeye ulaşılabilir. Gecikilmesi durumunda kadın yaşı ilerleyeceği için, artık doğal yolla gebelik beklentisi kalmayacak ve tüp bebek kaçınılmaz olacaktır. Artık günümüzde sperm sağlığını detaylı olarak ortaya koyan oldukça hassas testler vardır. Fizik muayene sonuçları ve bu incelemelerin neticeleri birlikte değerlendirilirse, sperm yönünden hiçbir kuşkuya kapılmadan rahatlıkla doğal yol gebelikleri beklenebilir.
Spermin sağlıklı olmasına ve 1 yıl beklenmesine rağmen hala gebelik görülmediyse, o zaman kadında yumurta yetersizliği, yumurtlama bozukluğu ya da genital kanallarında tıkanıklık yönünden tetkike geçilir. Eğer bunlarda da bir sorun yoksa “izah edilemeyen infertilite” dediğimiz bir durumla karı karşıya kalınmış demektir. Yani çocuk olmuyor ama biz bunun nedenini bulamıyoruz. Bu şartlar altında beklemekle gebe kalma şansı çok düşüktür, yaklaşık olarak her 100 çiftten en fazla beşi bir ay içinde bunu başarır. Böyle durumlarda üremeye yardımcı teknikler son çaredir.
